Door: Christof Bouweraerts
[Kerk & Leven]

Ontkerkelijking is niet hetzelfde als godsdienstloosheid. Wie niet langer thuis is in de Kerk, kan nu terecht bij nieuwe spelers op het religieveld. Ze bieden spirituele begeleiding voor diverse doelgroepen, leren je mediteren in oosterse of westerse stijl, of iets tussenin. Of je kunt hen inhuren voor religieuze duiding en rituelen bij sterke momenten. Voor die formules op maat betaal je natuurlijk een prijs.

Toch zit in Vlaanderen achter die religieuze dienstverlening vaak een vzw, soms met een losse kerkelijke binding, soms op gespannen voet met het instituut. In eigen land creëren organisaties zoals Rent-a-Priest al langere tijd verwarring onder gelovigen. Ook in de uitvaartsector zien we een wildgroei in het aanbod.

In Nederland zijn vandaag alvast honderden zogenoemde reli-ondernemers aan de slag. Religiewetenschapper Elze Riemer bestudeerde het fenomeen. “Het  gaat om een erg diverse beroepsgroep”, zegt ze. “Soms zijn het geestelijke verzorgers die geen werk meer vinden en het dan maar als zelfstandige proberen. Al hebben zij vaak niet het juiste profiel om te ondernemen.” Gaat dat ondernemerschap dan wel samen met pastorale en spirituele dienstverlening? “Een zekere kwaliteitscontrole lijkt me wel wenselijk”, zegt Riemer.

“Vandaag is immers alles mogelijk. Toch ontmoette ik geen enkele reli-ondernemer die onoprecht is. Integendeel, het zijn doorgaans net mensen die hun authenticiteit nauwlettend bewaken. Een succesvol reli-ondernemer moet goed weten waar hij of zij mee bezig is. Je moet hard werken om jezelf op de juiste manier te onderscheiden. En ja, je moet ook geld durven te vragen.”

Sommige protestantse Kerken in Nederland schakelen intussen reli-ondernemers in om in diverse contexten te experimenteren met nieuwe vormen van kerkzijn. Volgens Florian Sobetzko, onderzoeker aan het Zentrum für angewendte Pastoralforschung in Bochum en pastoraalreferent bij het bisdom Aken in Duitsland, kan ook de katholieke Kerk maar beter iets opsteken van die ondernemende houding. In maart 2019 komt hij in Brugge zijn concept ‘ecclesiopreneurship’ toelichten tijdens een studiedag van het Academisch Centrum voor Pastoraaltheologie aan de KU Leuven en YOT, labo voor levensbeschouwing & ruimte voor perspectief.

“Ecclesiopreneurship staat voor een ondernemende benadering van de pastoraal”, legt theoloog en organisator Wim Vandewiele uit. “Ze sluit nauw aan bij het zien, oordelen en handelen van Cardijn. De afgelopen twee eeuwen zette die inductieve methode talloze gelovigen ertoe aan om met weinig middelen toch initiatieven te durven ontwikkelen en zo het verschil te maken in Kerk en samenleving.” In welk opzicht lijkt die ecclesiopreneur dan op een echte entrepreneur? “Hij is een expert in het omgaan met onzekerheid”, zegt Vandewiele. “Hij experimenteert op kleine schaal, werkt cocreatief samen en verzamelt schaarse middelen. En vooral, hij laat falen toe en trekt lessen uit wat hij onderneemt. Aan die houding heeft de Kerk nood.”

Meer informatie:

• Dit artikel is gepubliceerd in Kerk en Leven. Download hier het PDF.
• Meer over Elze Riemer: www.elzeriemer.com
• Het boek De reli-ondernemer is te bestellen via Berne Media